Emekli maaşları düşüyor! Kısa çalışma, işten çıkarma yasağı ve nakdi ücret desteği sona eriyor!
Milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiriyor ve bu hafta sona eriyor.. Emekli maaşları daha düşük olacak, emeklilik tarihleri gecikecek. Son anda yeni bir karar alınıp süre uzatılmazsa kısa çalışma ödeneği, işten çıkarma yasağı, ücretsiz izin uygulaması, nakdi ücret desteği ve normalleşme desteği 30 Haziran’da sona erecek. Sosyal güvenlik primleri yatırılmayan çalışanların emeklilik tarihleri gecikecek, emekli maaşları daha düşük olacak. Hastalık ve doğum nedeniyle rapor parası alamayacaklar. Emeklilikle ilgili bu riskleri bulunan çalışanlar için borçlanma hakkı verilmesi gerekiyor. İşte tüm detaylar…
Kovid – 19 salgınından olumsuz etkilenen işletmelere yönelik olarak geçen yıl mart ayında kısa çalışma ödeneğinden (KÇÖ) yararlanma koşulları kolaylaştırıldı. Daha çok kişinin KÇÖ almasını sağlamak amacıyla ödenek almak için aranan son 3 yılda en az 600 prim günü koşulu 450 güne, son 120 gün hizmet akdi ile çalışma koşulu da 60 güne indirildi. Mayıs ayı sonu itibarıyla 3 milyon 849 bin kişiye toplam 35 milyar 28 milyon lira kısa çalışma ödeneği verildi.
Geçen yıl 17 Nisan’da yürürlüğe giren kanunla da işten çıkarma yasağı getirildi. İşverene, işten çıkarma yasağı döneminde işçisini ücretsiz izne ayırma yetkisi tanındı. Ücretsiz izne çıkartılan işçilerden 3 milyon kişiye mayıs sonu itibarıyla 12.8 milyar lira nakdi ücret desteği verildi.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre geçen yılın sonunda gerçekleştirilen yasal düzenlemeyle normalleşme desteği verilmeye başlandı. Kısa çalışmada veya ücretsiz izindeki işçisini normal çalışmaya geçiren işverene sigorta primi desteği verildi. Son anda yeni bir karar alınmadığı takdirde kısa çalışma, işten çıkarma yasağı, ücretsiz izin uygulaması, nakdi ücret desteği ve normalleşme desteği 30 Haziran’da sona erecek.
ÜCRETSİZ İZİNDEKİ İŞÇİSİNİ NORMAL ÇALIŞMAYA GEÇİREN İŞVERENE FİNANSMAN DESTEĞİ
1 Temmuz sonrasına ilişkin sadece mikro ve küçük işletmeleri kapsayan finansman desteği uygulamaya konulacak. Mart ayındaki işçi sayısı 50’nin altında olan özel sektöre ait işletmelere Kredi Garanti Fonu kefaletiyle kamu bankalarından kredi kullandırılacak. Krediden yararlanabilmek için işletmede son 12 aylık dönemdeki ortalama işçi sayısına ilave olarak 1 Temmuz 2021 – 30 Haziran 2022 tarihleri arasında yeni işçi istihdam etmek veya mart ayında en az 20 gün ücretsiz izinde olan işçiyi normal çalışmaya geçirmek gerekecek. İşe alınacak ya da ücretsiz izinden normal çalışmaya geçirilecek işçiler için 12 ay süreyle asgari ücret üzerinden ödenen sosyal güvenlik ve işsizlik sigortası primlerinin işçi ve işveren payları, kredi faizlerinden mahsup edilecek. Bir işçi için sağlanacak destek tutarı aylık 1341 TL, yıllık 16 bin 92 TL olacak.
İşletmelere her 1 işçi için 100 bin liraya kadar olmak üzere, 5 işçi için toplam 500 bin liraya kadar kredi kullanma imkânı sağlanacak. Beş işçi için kullanılacak kredi faizinden 80 bin 460 lira indirim yapılacak.
EMEKLİ MAAŞLARI DAHA DÜŞÜK OLACAK
Sayıları 7 milyona yaklaşan işçi geçen yılın mart ayından beri normal ücretini alamadı. Büyük bir gelir kaybına uğradılar.
Kısa çalışmada ve ücretsiz izinde geçen sürelerde sosyal güvenlik primleri yatırılmadı. Bu onların emekli aylıklarına olumsuz yansıyacak. Kısa çalışmada ve ücretsiz izinde geçen süreler emeklilik bakımından çalışılmamış sayılacak.
Emekli aylığı, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen prime esas kazançlar üzerinden hesaplanıyor. Pandemi döneminde bir yıl primi yatırılmayan işçinin emekli aylığı, çalışsaydı alacağı brüt ücretinin yüzde 2’si oranında daha az bağlanacak.
EMEKLİLİK TARİHLERİ GECİKECEK
Kısa çalışma ve ücretsiz izne ayrılan işçilerden yaşı doldurup prim günü eksiği olanların emeklilik tarihleri gecikmeye başladı.
Çalışma hayatına yeni başlayanların da emeklilik tarihlerinde gecikme riski ortaya çıktı. 2008 yılında çıkan 5510 Sayılı Kanun’a göre emeklilik yaşı, 31 Aralık 2035 tarihine kadar asgari prim gününü doldurmak şartıyla kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak uygulanacak. Buna göre, 4/a statüsünde çalışan kadın ve erkeklerin 58 – 60 yaşında emekli olabilmesi için 7200 prim gününü 31 Aralık 2035 tarihine kadar tamamlamaları gerekiyor. 1 gün gecikmeleri halinde emeklilik yaşı sırasıyla 59 – 61’e çıkacak.
RAPOR PARASI ALAMAYACAKLAR
Hastalanan çalışanların rapor parası alabilmesi için son bir yılda en az 90 gün prim ödemiş olması gerekiyor. Doğum yapan kadınlara, doğum öncesi ve sonrasında raporlu oldukları toplam 4 aylık dönemde işveren ücret ödemez. Sadece SGK’dan rapor parası verilir. Doğum yapan kadınların rapor parası alabilmesi için de son bir yılda en az 90 gün çalışma koşulunu yerine getirmeleri gerekiyor.
Kısa çalışmada ve ücretsiz izindeki çalışanlardan binlercesi daha şimdiden rapor parası alamaz hale geldi. Bu durum özellikle doğum yapan kadınları mağdur ediyor. Doğum sonrası giderleri artan kadınlar 4 ay süreyle hiçbir gelire sahip olamayacaklar.
BORÇLANMA HAKKI VERİLMELİ
Çalışanların mağduriyetlerinin önlenmesi için kısa çalışma ve pandemi ücretsiz izninde geçen süreleri borçlanabilmelerine olanak sağlanması gerekiyor. Böylece, emeklilik tarihi geciken veya gecikme riski bulunan vatandaşlar primlerini ceplerinden ödeyerek zamanında emekli olabilirler.
Hastalıkta ve doğumda rapor parası alamayan çalışanlara ise hiçbir prim alınmadan pandemi dönemine özgü geçici bir düzenleme ile rapor parası alma hakkı tanınması gerekiyor.
